Jonny THOMSON / İngilizceden Çeviren Sinan AKBAYTÜRK / İkinci Baskı Mayıs 2024 / Orenda Kitap / 304 sayfa
A. Kemal KAŞKAR
2021 yılına ait çok yeni sayılabilecek bir kitap bu. İngilizce basımının iki yıl sonrasında Sinan Akbaytürk tarafından dilimize çevrilmiş bu kitabın Nisan 2023’te birinci, Mayıs 2024’te ikinci baskısı yapılmış.
Yazarı ile ilgili ulaşabildiğimiz bilgiler sınırlı:
“Jonny Thomson, tam zamanlı yazarlığa yönelmeden önce on yıldan fazla bir süre Oxford’da felsefe dersleri verdi. Big Think’te köşe yazarıdır ve 22 dile çevrilmiş üç kitabın ödüllü, çok satan yazarıdır. Jonny ayrıca Mini Philosophy’nin kurucusudur. Felsefeyi erişilebilir, ilişkilendirilebilir ve eğlenceli hale getirmesiyle tanınıyor.”
Hepsi bu.
Kitabın kapağında, Dr. Julian Baggini’nin “Eğer bu kitap sizin felsefi fitilinizi ateşlemiyorsa, bir fitiliniz yok demektir” sözünden hareketle, bende ‘öyle bir fitil olup olmadığını merak ettiğim için’ alıverdiğim bir kitap olarak düşünebilirsiniz Mini Felsefe’yi …
Şu anda, bende felsefî fitil olup olmadığını merak ediyorsanız, sizde muhtemeldir ki bir ‘felsefî fitil’ olabilir.
Ama ben burada bende bir ‘felsefî fitil’ olup olmadığına ilişkin herhangi bir bilgi vermeyeceğim. Çünkü konumuz bu değil. Konumuz: Felsefe!
Bakın kitabın Giriş başlıklı bölümünde neler yazmış J. Thomson:
“Felsefenin kimi zaman insanları ürkütüp uzaklaştıran bir havası vardır. Bunun nedeni filozofların “yanıltıcı” sözcüğünün genellikle yeterli olacağı durumlarda çoğunlukla “yanlış” şeklinde kestirip atmaları mı, yoksa ikide bir umursamaz şekilde Antik Yunanca parçalamalarından mı, emin değilim. Ancak bu şekilde olmak zorunda değil ve ben de bu kitabı zaten bu yüzden yazdım.
Felsefe, ilişkilendirilebilir olmalı, pratik olmalı, okunabilir ve erişilebilir olmalıdır. Fakat hepsinden önemlisi, eğlenceli olmalıdır.
Mini Felsefe kitabında, felsefi düşünceleri anlaşılabilir ve etki uyandıracak biçimde açıklamaya çalışıyorum. Uzun, dolambaçlı ve uydurma sözcükler kullanmamaya söz veremem ama kullanırsam da, sayfanın sonuna geldiğinizde anlaşılabilir olmalarını sağlamaya çalışacağım. Bu kitap, Platon, Descartes ya da Beauvoir gibi isimlerini duymuş ama düşüncelerinin ne olduğunu pek bilmeyen herkes içindir. Yapısalcılığın, Fenomenolojinin ya da Varoluşçuluğun gerçekte ne anlama geldiğini bilmek isteyenler için, kafanızı daha da karıştıracak koca koca felsefe kitaplarının sayfalarında kaybolmaya gerek kalmadan okunabilecek bir kitap bu. Felsefeyi, ürkütücü fildişi kulesinden oturma odasına, kafelere taşımayı ya da işe gidip gelirken okunabilir hale getirmeyi umuyorum.
İnsanlar, hayatın her alanında belli bir konuya tutkuyla bağlı olduklarında, bunu rahatça açıklamaktan kaçınırlar. Çünkü böyle yaparlarsa bu durumun onları bir şekilde hafife almak ya da önemsizleştirmek için kullanılabileceğini düşünürler. Ancak bazen hepimiz bir ilk adıma ya da bir başlangıç noktasına ihtiyaç duyarız. İşte bu kitap, filozofların fikirlerini çarpıcı bir biçimde ortaya koymayı, eğer her şey planlandığı gibi giderse, daha fazla okuma isteği uyandırmayı amaçlamaktadır. Bu kitap, bu konuda bir yol haritasıdır da aynı zamanda.
Herkesin felsefî soruları olduğuna ve herkesin bir filozof olabileceğine kesinlikle inanıyorum. Bu yüzden başlangıçta tarihin en büyük beyinlerinden biraz yardım alabiliriz.”
Kitapta …
Küçük boyutlu yaklaşık 300 sayfalık kitapta, Etik, Varoluşçuluk, Sanat, Toplum ve İlişkiler, Din ve Metafizik, Edebiyat ve Dil, Bilim ve Psikoloji, Günlük Yaşamda Felsefe, Bilgi ve Zihin, Politika ve Ekonomi ana başlıkları altında ikişer sayfadan ibaret kısacık metinlerle: Platon, Bentham, Aristoteles, Kant, Rand, Comte, Abelard, Singer, Aquinas, Zimbardo, Clifford, Lovelock, Sartre, Montaigne, Nietzsche, Heidegger, Camus, Schopenhauer, Kierkegaard, Hegel, De Beauvoir, Fanon, Goethe, Harari, Adorno, Thanos, De Grouchy, Murdoch, Weber, Du Bois, Wollstonecraft, Marx, Konfüçyüs, Appiah, McKinnon, Burke, Arendt, El-Kindî, Freud, Paley, Hume, Descartes, Feuerbach, Pascal, Berkeley, Spinoza, Campbell, Huxley, Beckett, Orwell, Kafka, Proust, Radford, Shelley, Chomsky, Derrida, Wittgenstein, Bacon, Kuhn, Heraklitos, Libet, Popper, Turing, Asimov, Fermi, Godfrey-Smith, Piaget, Rousseau, Foucault, Frankl, Epikür, Husserl, Thoreau, Harvey, Locke, Firon, Buridan, Sokrates, Eubulides, Chalmers, Hobbes, Machiavelli, İbn-i Haldun, Herder, Thukididis, Burke, Paine, Smith, Tocqueville, Gandhi, Engels, Fukuyama felsefe ile ilişkilendiriliyor.
Arada bir dönüp dönüp okuma isteği dışında herhangi bir zorluk yaşamayacağınız bir kitap …
Günlük Yaşamda Felsefe
Size kitaptan bir de ‘Günlük Yaşamda Felsefe’ başlığının sunuş yazısını aktararak noktalamak istiyorum:
Duyduğum en iyi felsefelerden bazıları gece geç saatlerde, belki de biraz sıkıcı bir şekilde, insanlarla günlük şeyler konuşurken ortaya çıkar. “Bunu neden yapıyoruz?” ya da “Hiç … diye düşündüğünüz oldu mu?” sorularıyla başlar ve buradan devam eder.
Felsefe hayatın her alanında kendini gösterir ve bu sayede hayat her zaman daha iyi hale gelir.
Günlük Yaşamda Felsefe, hepimizin sahip olduğu düşünceler ya da sahip olduğumuz şeyler üzerinde düşünmemizi sağlar. Hepimiz normal günlük hayatımızda bunu yaparız.
