Yıllardır arada değindiğim bir konudur: Önemli günler ve haftalar dolayısıyla siyasetçilerimizin yaptıkları açıklamaların birçoğu ‘içtenlik sınavı’ndan geçer not alamaz bir türlü.
‘Siyaset böyle bir şey’ der geçeriz buna, ama arada biraz daha fazla bir şeyler yazıp söylemeli bence …
Özelde, meslekî bakımdan benim için çok değerli ve dolayısıyla çok önemli olan günlerde yayınlanan bu gibi mesajları özellikle, önemle, dikkatle takip eder, bende oluşturduğu rahatsızlıkları, yarattığı tepkiyi olabildiğince dile-gündeme getirmeye çalışırım. Elbette teşekkürlerimi de eksik etmeksizin.
İçerik bakımından zayıf hatta yok hükmünde ve dolayısıyla gerçek yaşamda karşılığı bulunmasa da bu mesajlar kamuoyuna açık bir etkinliktir neticede ve her ne olursa olsun toplumsal bünyemizde ‘karşılıklı nezaket’ ekseninin kaybedilmemesi önemlidir. Neyse …
15 Ocak 2021 tarihli, “Bazı “kutlama”ları kabul etmiyorum” başlıklı yazımda bu konuyu özetle şöyle ifade etmiştim:
10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü’ydü ya, o gün için bir süre ‘tebrikleri kabul etmek’ durumunda kaldık gene gazeteciler olarak. Mesajlar mesajlar. Aman aman ne cümleler ne cümleler. Bazılarının içlerine bakıyorum: Boş, bomboş!
Bu mesajlardan birçoğunu kabul etmediğimin, kabul etmemin asla mümkün olmadığının bilinmesini istiyor ve kaç kişilere duyurabileceğim umurumda bile olmadan bu duygu ve düşüncelerimi şuracıkta ilan ediyorum.
Hangi mesajları kabul edip hangilerini etmediğimi o mesajların sahipleri bilirler, hissederler diye umuyorum. Bana, kabul edemeyeceğim kutlamalar gönderenlerin önümüzdeki kutlamalarda ‘daha dikkatli ifadeler’ kullanmalarını diliyor ve kabul etmemiş olsam da zahmet edip mesaj ilettikleri ve dolayısıyla bu tepkime neden oldukları için kendilerine teşekkür ediyorum.
Bu mesajlardan sadece birinden çok kısa bir bölüm aktararak ne demek istediğimin daha iyi anlaşılmasını sağlayıp noktalıyorum:
“Demokrasilerin temel unsurlarından olan basın, düşünce, anlatım ve haber alma özgürlüğünün en etkili aracıdır. … Tüm özgürlükler Hükümetimizin teminatı altında olduğu gibi, AK Parti iktidarlarımız döneminde, basın özgürlüğü konusunda da önemli adımlar attık. Bu konuda en büyük hassasiyeti Genel Başkanımız, Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan göstermekte, basın özgürlüğü için düzenlemelere önderlik etmektedir.
Çalışan gazetecilerimizin rahat çalışma koşullarına sahip olduğu, emeğinin hakkını alabildiği, kendini geliştirebildiği bir basın ortamına kavuşmaları en büyük dileğimizdir.”
Böyle böyle içi bomboş hassasiyet iddiaları ve karşılıksız iyi dilekler eşliğinde yapılan bir kutlamayı kabul etmemi nasıl beklersiniz benden, şaşıyorum!
Bu vesileyle tarihe küçücük bir not daha düşmek, yani tebriklerinizi reddetme özgürlüğümü kullanmak istedim. İfadem bu kadardır.”
…
Üzerinden yaklaşık iki yıl geçmiş bu mesajı yeniden anımsatınca, bir küçücük not daha ekleme ihtiyacı duydum: 20 yıldır iktidarda olan partinin Muğla Milletvekili’nin, her şey bir yana, dilemek değil ‘gerçekleştirmek / yapmak’ durumunda olduğunu bilmesi gerekiyor ve bu anlamda da yapması gereken: “Çalışan gazetecilerimizin rahat çalışma koşullarına sahip olduğu, emeğinin hakkını alabildiği, kendini geliştirebildiği bir basın ortamına kavuşmaları en büyük dileğimizdir” demek değil: ‘Gazetecilerin; rahat çalışma koşullarına sahip olmalarını, emeklerinin hakkını alabilmelerini sağlamak, kendilerini geliştirebildikleri bir basın ortamına kavuşturmak’ olmalıdır.
Yazımda, “Bana, kabul edemeyeceğim kutlamalar gönderenlerin önümüzdeki kutlamalarda ‘daha dikkatli ifadeler’ kullanmaları” şeklinde ifade ettiğim dileğim nedeniyle bu kez, önceleri ‘Basın Bayramı’ olarak anılan (“kutlanan”) ama artık “24 Temmuz Basın Özgürlüğü için Mücadele Günü” olarak farkındalıklar oluşturmaya çalıştığımız bu önemli günümüz dolayısıyla Sayın Vekil’den gelen mesajda yine ve ısrarla kabul etmemin mümkün olmadığı bir eksen çizilmiş olduğunu görmek beni gerçekten üzdü.
Sayın Vekil bu kez, “Son 20 yılda Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın liderliğinde; ülkemiz genelinde hayata geçirdiğimiz reformlar da, Türk basınının zenginleşmesine, çeşitlenmesine, daha demokratik ve özgürlükçü bir yapıya kavuşmasına vesile olmuştur” demiş.
Son 20 yılda böyle bir tablo yaşanmadı. Yok böyle bir Türkiye! Aksine * …
Bugünkü buluşmamızda son olarak, basının ve gazetecinin özgürlüğüne ilişkin sözlere gerçekten çok değer verdiğime bir kez daha dikkat çekmek ve bu konuda içtenlikli her türlü etkinlik için teşekkürlerimi sunmak istiyorum.
Saygıyla, sevgiyle …
(*‘Basın Özgürlüğü’ durumumuzu ifade etmek bakımından, CHP Eskişehir Milletvekili Sayın Utku Çakırözer’in 2022’nin ilk 6 aylık dönemine ilişkin raporuna BAKIŞ internet gazetesindeki BAKTIKÇA/Soruyorum’da yer veriyorum. Lütfen okuyunuz …)
Cengiz Batu ve Hüseyin Fehmi İnci’ye veda …
Geçtiğimiz günlerde aramızdan ayrılan iki ismi anmalıyım.
İlki, ilçemizde Karate sporunun önderlerinden Cengiz Batu. Çok erkenden, olmayacak bir yaşta ayrıldı aramızdan … Onu, hep çalışkan, disiplinli, sakin ve saygılı halleriyle anımsıyor, başta ailesi olmak üzere ilçemiz spor camiasına başsağlığı ve sabırlar diliyorum.
Ve Hüseyin Fehmi İnci …
Milas’taki günlerinde pek çok kez şiirlerle buluştuğumuz İnci de, uzun yıllardır yaşadığı Datça’da veda etti yaşama … Bir yanının hep Milas’ta olduğunu, kaldığını biliyorum … ÖNDER’deki dizeleriyle vefalılık direnişini sürdürdü hep, sonuna dek … Tok sesiyle, acelesiz ama nefes nefese seslenişleriyle anıp anımsayacağız O’nu hep … Üzüntüyle öğrendik vefatını … Ailesi’ne, tüm sevenlerine başsağlığı ve sabırlar diliyorum …
‘Basın Özgürlüğü’ durumumuz …
Ülkemiz, Dünya Basın Özgürlüğü sıralamasında 180 ülke arasında 149’uncu sırada …
Türkiye’de gazeteciler; haberleri, yazıları, sosyal medya paylaşımları nedeniyle işsiz bırakılıyor, tehdit ediliyor, yargılanıyor, tazminat cezalarına çarptırılıyor, hapsediliyorlar …
2022 yılının ilk 6 ayında gazeteciler 350 kez hakim karşısına çıkmış, 56 gazeteci gözaltına alınmış, 23 gazeteci tutuklanmış, onlarca haber sitesi ile yüzlerce haber erişime engellenmiş …
CHP Eskişehir Milletvekili, Meslektaşımız Sayın Utku Çakırözer’in, 2022 yılının ilk 6 ayında ülkemizde basın özgürlüğü ihlallerine ilişkin raporundan özetle yapacağım aktarmaların sunuşunu, 18 Eylül 2019 tarihinde ÖNDER’deki Soruyorum köşemde yayınlanan “ ‘Kendi basınınız’ mı? ” başlıklı yazımı anıp anımsatarak yapmak istedim … O yazımı, yine iktidar partisine mensup bir başka ‘Muğla Milletvekili’nin gazeteciliğe reva gördüğü muameleye örnek olması bakımından okumanızı tavsiye ediyor ve soruyorum: ‘Kendi basınımız’ diye ‘bir yer’in olduğu düşünülebilen sevgili ülkemizde basının özgürlük alanlarının genişlemesi mümkün olabilir mi? İşte Sayın Çakırözer’in raporundan özetle aktardığım ‘Basın Özgürlüğü’ durumumuz …
Olaylar, veriler …
– Yılın ilk 6 ayında hakim karşısına çıkan gazetecilerden Reyhan Çapan 1 yıl 6 ay, Korkusuz Gazetesi yazarı Memduh Bayraktaroğlu 1 yıl 2 ay, Elif Çetiner 1 yıl 8 ay, Mehmet Arslan ve Abdurrahman Gök 3 yıl 22 gün hapis cezasına çarptırıldı.
– Katıldığı bir programdaki ifadeleri nedeniyle ‘Cumhurbaşkanına hakaret (TCK 299)’ iddiasıyla yargılanan Sedef Kabaş 49 gün tutukluluğun ardından 2 yıl 4 ay hapis cezasına çarptırıldı. Gazeteci İbrahim Haskoloğlu 8 günlük tutukluluğun ardından tahliye edildi.
– Libya’da şehit olan MİT mensubunun cenaze törenini haberleştirdikleri için yargılanan, daha önce altı ay tutuklu kalan gazeteciler Barış Pehlivan, Murat Ağırel ve Hülya Kılınç haklarında verilen cezaların kesinleşmesi üzerine Şubat ayında tutuklanarak yeniden cezaevine gönderildi. Gazeteciler infaz yasası düzenlemeleri ile serbest kalabildi.
– 19 Haziran’da Diyarbakır’da gözaltına alınan 21 gazeteciden 16’sı 39 gündür tutuklu.
– Ses Kocaeli gazetesi imtiyaz sahibi Güngör Arslan işyerinde silahlı saldırı sonucu hayatını kaybetti.
– Aralarında gazeteciler Alican Uludağ, Seyhan Avşar, Hayri Demir, Mustafa Hoş, İsmail Arı’nın da bulunduğu onlarca gazeteci haberleri nedeniyle tehdit edildi.
– Kayseri’de Deniz Postası TV binası 50 kişilik grup tarafından basıldı, televizyon çalışanları saldırıya uğradı.
– Ordu Yön Gazetesi internet sayfasında yayınlanan bir haber nedeniyle imtiyaz sahibi Osman Şahin’in ofisini polis bastı, Şahin’e haber kaynağını açıklaması baskısı yapıldı.
– İstanbul’da Halk TV programcısı Levent Gültekin’e 25 kişinin sopalı saldırısıyla ilgili davada mahkeme sanıkların ‘sosyal ilişkilerini dikkate alarak’ cezada indirime gitti. 11 ay hapis cezası verilen sanıklar bir gün dahi cezaevinde kalmadı.
– Katıldığı bir televizyon programında gazetecileri tehdit eden AKP’li Kozlu Belediye Başkanı Ali Bektaş’a bin 380 lira adli para cezası verildi.
– 1 Mayıs kutlamaları, Gezi direnişinin yıldönümü ve Gezi davasına ilişkin protestolar ile Onur Yürüyüşü gibi toplumsal olayları takip eden gazeteciler engellendi, polis şiddeti ile karşı karşıya kaldı.
– Siyasilerin programlarını, ziyaretlerini, basın toplantılarını takip eden gazetecilere yönelik engelleme ve tehditler de dikkat çekti.
– AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın eski avukatı Mustafa Doğan İnal hakkındaki iddiaları ilişkin yazılar nedeniyle gazeteciler Barış Terkoğlu ve Can Bursalı ile Independent Türkçe’ye, 100’er bin liralık manevi tazminat davası açıldı.
– SÖZCÜ yazarı Yılmaz Özdil hakkında 1 milyon TL’lik tazminat davası açıldı.
– Erdoğan’ın damadı Selçuk Bayraktar, gazeteci Şirin Payzın ve Halk Tv’ye Sözüm Var programına katılan konuğa soruları nedeniyle 150 bin TL’lik tazminat davası açtı. Bayraktar yine kendisi ve şirketi hakkında çıkan haberler nedeniyle Yeni Yaşam gazetesi ve gazeteci Sedat Yılmaz, BirGün gazetesi ve muhabiri İsmail Arı hakkında yüzbinlerce liralık davalar açtı.
– Uluslararası Savunma Danışmanlık İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş (SADAT), Evrensel gazetesi ve gazeteci Yusuf Karadaş’a köşe yazısı nedeniyle 25 bin TL manevi tazminat talebiyle dava açtı.
– SÖZCÜ yazarı Çiğdem Toker tamamen belgeli ‘İBB’den Vakıflara Hizmet Raporu’ başlıklı yazısı nedeniyle 30 bin lira tazminat cezasına mahkum oldu.
– Gazetecilere yönelik baskıda dikkat çeken bir başka gelişme ise, gazetecilerin CİMER şikayeti ile soruşturulması oldu. Sözcü Gazetesi muhabiri Erdoğan Süzer hakkında, Hazine arazilerinin özelleştirme yoluyla satılacağına ilişkin haberi nedeniyle bir vatandaş tarafından CİMER’e yapılan şikayet üzerine savcılık tarafından soruşturma açıldı, ifadeye çağrıldı.
– Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ile başlayan savaş ortamı da gazetecileri etkiledi. Rus haber ajansı Sputnik’te çalışan ya da geçmişte çalışmış gazeteciler Twitter üzerinden fişlendi. Gazeteciler, ‘Rusya yanlısı’ gösterilerek hedef gösterildi.
– Basın İlan Kurumunun gazetelere haksız bir şekilde verdiği ilan durdurma cezaları Anayasa Mahkemesi’nden (AYM) döndü. AYM; Evrensel, BirGün, Cumhuriyet ve SÖZCÜ gazetelerinin BİK tarafından verilen kesme cezalarına dair yaptıkları bireysel başvuruları, toplu olarak değerlendirerek ‘hak ihlali’ kararı verdi. AYM kararına rağmen BİK ilan kesme cezalarını sürdürdü. 2019 yılından bu yana Basın İlan Kurumu’ndan ilan alamayan Evrensel Gazetesi’ne yılın ilk 6 ayında 5 gün ilan kesme cezası, 21 bin lira para cezası verildi.
– Milletvekillerinin Meclis’te verdiği soru önergelerine ilişkin haberler için bile BİK cezai işlem hazırlığı başlatarak gazetelerden savunma istedi.
– Ulaştırma Bakanlığı; Sözcü, Birgün, Korkusuz, Karar gazetelerine ‘müfteri’ suçlaması ile hedef gösterdi.
TV kanallarına cezalar, cezalar …
– RTÜK üyesi İlhan Taşçı’nın araştırmasına göre, RTÜK 6 ay içerisinde KRT TV’ye 5, Tele1’e 9, Halk TV’ye 8, Flash TV’ye 4, FOX TV’ye 4 kez olmak üzere toplam 30 kez ceza kesti. Kesilen idari para cezalarının toplamı 10 milyon TL’yi buldu. Buna mukabil TGRT Haber, Beyaz TV ve ATV’ye toplam 1,5 milyon TL bedelinde 3 ceza uygulandı.
– RTÜK’ün Halk TV’deki Görkemli Hatıralar programına ‘Cemo’ türküsünün seslendirilmesi nedeniyle verdiği yayın durdurma cezası 23 Nisan’da uygulandı.
– Ana muhalefet liderinin açıklaması, milletvekillerinin konuşmaları bile kanallara ağır cezalar kesmek için gerekçe gösterildi. CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun TÜRGEV ve Ensar vakıflarından ABD’ye aktardığı paralarla ilgili açıklamasını yayınlayan Tele 1, KRT, Halk TV ve Flash Haber’e üst sınırdan idari para cezaları verildi.
– Gezi davasının ardından verilen mahkûmiyet kararlarını eleştiren CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel ve TİP İstanbul Milletvekili Ahmet Şık’ın sözlerini yayınlayan aynı kanallara da yine para cezası verdi.
– RTÜK, Diyanet İşleri Başkanlığı’nın şikâyeti üzerine Kuran kursunda cinsel saldırıya uğrayan çocukların haberini yapan Halk TV, KRT, TELE 1 kanallarına idari para cezaları verdi.
– Sedat Peker’in açıklamalarının tartışıldığı bir yayın için de İçişleri Bakanının şikayeti üzerine Halk TV ve KRT’ye para cezası kesildi.
Erişim engelleri
– Etkin Haber, Yeni Demokrasi, Umut Gazetezi, Gazete Karınca, Avrupa Haber’inde aralarında bulunduğu onlarca internet sitesi, defalarca erişime engellendi.
– DW Türkçe ve Amerika’nın Sesi web sitelerine lisans başvurularını yapmadıkları gerekçesiyle erişim engeli getirildi.
– Yılın ilk 6 ayında da yoğunluklu olarak yolsuzluk, usulsüzlük, rüşvet, görevi suistimal, cinsel taciz haberlerine yönelik erişim engeli kararları getirildi. Tarikat yurdunda intihar eden Enes Kara hakkındaki haberler, Mersin Limanı’nda uyuşturucu ticaretine yönelik operasyon haberleri, Ege Üniversitesi’nde “kişiye özel” açılan ilanlar, Esenyurt Belediyesi’nin AKP’li eski başkanları dönemindeki usulsüzlük iddiaları, İBB’ye haciz uygulatan şirket ile ilgili haberler, CHP Grup Başkanvekili Engin Özkoç’un Cumhurbaşkanı Erdoğan’a yönelik ifadeleri, İzmir’de görevli ağır ceza mahkemesi üyesi hakkındaki kadına yönelik şiddet haberleri, Milli Savunma Bakan Yardımcıları hakkındaki iddialara yönelik köşe yazıları ve haberler, CHP’li Belediyeden ihale alan AKP’linin görevinden ayrılmak zorunda bırakılmasına ilişkin haberler, Sözcü yazarı Çiğdem Toker‘in Halkalı-Ispartakule demiryolu hattı ihalesi hakkında yazdığı “Aynı ihaleyi 2 katına gizlice tekrarladılar” başlıklı yazısı, Engelli Web Derneği’nin sitesindeki ‘Türk Hava Yolları’nın eski Yönetim Kurulu Başkanı İlker Aycı hakkındaki haberler erişime engellendi.
– Meclis’ten geçen Tüketiciyi Koruma Kanunu’nda yapılan düzenleme ile erişim engelleme yetkisi verilen kurumların sayısı da artırıldı. Ticaret Bakanlığı’na bağlı Reklam Kurulu’nun eklenmesiyle erişim yasağı yetkisine sahip kurum sayısı 20’yi aştı. Bu kurumlar arasında Spor Toto, Futbol Federasyonu, Diyanet İşleri Başkanlığı da var.
