Menopoz ve Hormon Tedavisi
Dr. Kahraman KARAİSAOĞLU / Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
Menopoz, menstruasyonun tamamen sona ermesi olup ortalama 51 yaşında görülmektedir.
Her kadında menopoz öncesi menopozal geçiş dönemi vardır. Bu dönem değişken menstrüel siklus uzunluğu ve geçikmiş menslerle karakterizedir.
Menopozal dönemde kadınlardaki sağlık problemleri: Vazomotor semptomlar (sıcak basması, ateş, terleme, sinirlilik, uykusuzluk), genital organlarda atrofi (yaşlanma), osteoporoz (kemik erimesi), kalp damar hastalığı, bilişsel azalma ve seksüel problemleri içermektedir.
Vazomotor semptomlar
Menopoz öncesi kadınların % 75’ini etkilemektedir. Semptomların pek çoğu menopoz sonrası 1 ila 2 yıl içinde biter ama 10 yıl ve daha uzun da sürebilir. En rahatsız edici semptom sıcak basmalarıdır. Sıcak basmalarının tedavisi için pek çok yöntem (bitkisel yöntemler, egzersiz, akupunktur) vardır. Fakat östrojen hormonu tedavisi en etkili tedavidir. Eğer kadınların rahimi alınmamışsa beraberinde progesteron hormonu da verilmelidir.
Genital sistem atrofi
Kadınlarda vajinal kuruluk, kaşıntı, ağrılı cinsel ilişki, ağrılı idrar yapma ile karakterizedir. Sistemik ya da lokal uygulanan östrojen hormon tedavisine iyi yanıt verir.
Osteoporoz
Risk faktörleri ileri yaş, aile hikayesi, küçük vücut yapısı, erken menopoz, sigara içimi, azalmış kalsiyum ve vitamin D alımı ve sedanter yaşamı (fiziksel aktivitenin olmadığı yaşam tarzı) içerir.
Kalsiyum ve vitamin D’den zengin beslenme, gerekirse destek alma, dengeli egzersiz, sigarayı bırakma osteoporozu önlemede faydalıdır.
Hormon tedavisi etkili şekilde osteoporozu önler ve tedavi eder.
Kalp damar Hastalığı
Hormon tedavisinin, ileri yaştaki kadınlarda kalp hastalığı riskini 1.3 kat arttırdığı saptanmıştır. Çalışmalar halâ sürmektedir.
Meme Kanseri
Kanserden ölümlerden 2. sırada ve kadınlarda en sık görülen kanser olduğundan postmenopozal kadınlarda önemli bir sağlık sorunudur. Hayat boyu risk yaklaşık % 12’dir. Meme kanseri için risk faktörleri yaş, aile hikayesi, erken adet olma, geç yaşta menopoza girme, önceki meme hastalıkları.
Genelde 5 yıldan fazla kullanılan hormon tedavisi meme kanseri riskinde artışla birliktedir. Sadece östrojen hormonu kullanılan (rahimi alınmış) kadınlarda risk artışı saptanmamıştır.
Hormon tedavisi meme kanseri hikayesi olan kadınlara verilmemelidir ve yüksek riskli hastalarda yarar ve riskleri dikkatli değerlendirilerek kullanılmalıdır.
Alzheimer hastalığı
Demansın en sık görülenidir. Hormon tedavisinin, eskiden inanılanın tam tersine demans riskini arttırdığı çalışmalarda belirtilmiştir.
Özetleyecek olursak; rahatsız edici sıcak basmaları olan 60 yaşın altında menopozun ilk 10 yılı içindeki sağlıklı kadında hormon tedavisi mantıklı bir seçenek olarak kalır. Tedavi amacına yönelik olarak hormon tedavisi en düşük etkili dozda ve en kısa sürede kullanılmalıdır.
Erken menopoza giren kadınlarda doğal menopoz yaşına kadar hormon tedavisi güvenle kullanılabilir.
Hormon tedavisi almaması gereken kadınlar:
*Bilinen veya şüpheli meme kanseri olanlar,
*Tanısı konmamış kanaması olanlar,
*Koroner kalp hastalığı olanlar,
*Serebrovasküler hastalığı olanlar,
*Tromboembolik bozuklukları olanlar,
*Aktif karaciğer ve safra kesesi hastalığı olanlar.
HRT alan hastalar mutlaka yıllık mamografi çektirmeli ve Kadın Doğum Uzmanına gitmeliler.
